Motywacje i emocje

Rozdział I
Historia i przegląd 17
Zakres  niniejszej  pracy  18;  Zanim  zrodziły  się  poglądy  naukowe  19; 
Pierwsze  poglądy  naukowe  23;  Fizjologia  24;  Ewolucja  26;  Psycholo­
gia  eksperymentalna,  psychiatria  i  etologia  27;  Genetyka  zachowań, 
socjobiologia  i  psychologia  ewolucji  33;  Neurologia  i  endokrynologia 
35; Perspektywa kulturowa 38; Metody naukowe 40
Rozdział 2
Ewolucja motywacji i emocji 44
Ewolucję łatwo dostrzec w powszechnych obserwacjach 45 
Ewolucja motywacji 49
Imperatywy przetrwania i reprodukcji 49; Współzawodnictwo 51; 
Egoizm i altruizm 53; Maksymalizacja ogólnej sprawności: Ostatecz­
ny czynnik motywujący 55; Ewolucja kulturowa 59 
Ewolucja stanów emocjonalnych 62
Rozdział 3
Genetyka, uczenie się i rozwój 67
Zachowania wrodzone a zachowania wyuczone 68
Zachowania stereotypiczne wynikające z charakterystyki gatunku 70; 
Proste mechanizmy uczenia się 73; Złożone procesy uczenia się, po­
znanie i kultura 78 
Perspektywa genetyki zachowań 80
Badania nad zwierzętami 80; Badania nad ludźmi 86 
Interakcje zachodzące w trakcie rozwoju 90
Rozdział 4
Zarys perspektywy fizjologicznej 97
Ogólny opis struktur i osiągnięć ewolucyjnych 98
Budowa  układu  nerwowego  człowieka  98;  Osiągnięcia  ewolucyjne 
widoczne  w  strukturze  układu  nerwowego  101;  Komórki  układu  ner­
wowego 106
Struktury o największym znaczeniu dla motywacji i emocji 108
Autonomiczny  układ  nerwowy  108;  Układ  siatkowaty  aktywujący 
111;  Obwodowy  układ  wydzielania  dokrewnego  111;  Podwzgórze 
i  przysadka  mózgowa  114;  Układ  komorowy  117;  Układ  limbiczny 
119;  Przekaźniki  synaptyczne  121;  Szyszynka  126;  Wzajemne  oddzia­
ływanie substancji chemicznych 126
Rozdział 5
Pragnienie, głód i wydalanie 128
Pragnienie 128
Pragnienie pozakomórkowe i komórkowe 129; Przyswajanie płynów 
do posiłku 131; Zaprzestanie przyswajania płynów 132 
Głód i sytość 133
Motywacja,  od  głodówki  do  sytości  133;  Biesiadowanie,  post  i  ogólny 
metabolizm  135;  Mechanizmy  mózgowe  236;  Mechanizmy  glukosta­
tyczne  139;  Czynniki  lipostatyczne  140;  Obwodowe  czynniki  sytości 
142;  Inne  czynniki  fizjologiczne  146;  Woń  146;  Czynniki  psycholo­
giczne 147
Określone apetyty 150
Smak  słodkości  150;  Apetyt  na  sód  151;  Inne  wrodzone  apetyty?  153; 
Unikanie  substancji  toksycznych  154;  Apetyty  nabyte  156;  Uzależnie­
nie  jako  apetyt  nabyty  158;  Dzisiejsze  skutki  upodobań  żywieniowych 
163
Wydalanie i obrzydzenie 164
Oddawanie moczu i defekacja 164; Wymioty 166; Obrzydzenie 166 
Rozdział 6
Ból, lęk i ukojenie 169
Ból 170
Motywowanie za pomocą bólu 170; Psychiczne zróżnicowanie bólu 
172; Struktury nerwowe a ból 175; Modulacja odczuwania bólu za po­
mocą substancji chemicznych 179 
Termoregulacja 181
Reakcje autonomiczne 182; Reakcje behawioralne 183

Lęk 184
Lęki  bezwarunkowe  185;  Wrodzone  reakcje  na  niebezpieczeństwo 
189;  Lęki  warunkowe  191;  Fizjologia  lęku  194;  Język  gestów  a  lęk  197; 
Przekaz  społeczny  i  feromony  199;  Pierwszy  rzut  oka  na  zjawisko  nie­
pokoju 200; Odwaga 201
Rozdział 7
Rozmnażanie 204
Strategie rozrodcze a ewolucja 204
Ogólne  różnice  płciowe  u  ssaków  205;  Osiągnięcia  adaptacyjne  właś­
ciwe  danemu  gatunkowi  oraz  tworzenie  związków  207;  Strategie  roz­
rodcze u człowieka 212
Neuroendokrynologiczne podstawy zachowań seksualnych 216
Osobniki  męskie  216;  Osobniki  żeńskie  221;  Zróżnicowanie  płciowe 
mózgu 227
Orientacja seksualna 228
Czynniki psychogenne 230; Czynniki neuroendokrynologiczne 232; 
Genetyka a ewolucja 236 
Menstruacja, ciąża i karmienie 238
Cykl  menstruacyjny  a  zmiany  emocjonalne  239;  Ciąża  240;  Poród  243; 
Karmienie 245
Rozdział 8
Pobudzenie i stres 247
Stres i GAS 247
Adaptacja krótkoterminowa 249
Pobudzenie  249;  Fizjologia  układu  obwodowego  w  stanach  pobudze­
nia  i  silnego  stresu  252;  Czy  mechanizmy  autonomiczne  różnią  się  od 
siebie  w  zależności  od  rodzaju  emocji?  255;  Mechanizmy  odprężenia, 
spoczynek  i  sen  257;  Znudzenie  259;  Zaskoczenie  261;  Poszukiwanie 
silnych  wrażeń  262;  Nieprzystosowawcze  nadmierne  pobudzenie  263 
Przystosowania długoterminowe 265
Układ przysadkowo-korowonadnerczowy 266; Ograniczenie rozro­
du 270; Wpływ emocji i chronicznego stresu na kondycję zdrowotną 
272; Posunięcie w latach, starzenie się i ograniczenia działań samoza­
chowawczych 277 
Zespół stresu pourazowego 280

Rozdział 9
Gniezw, nienawiść i agresja 285
Formy  grożenia  i  agresji  285;  Dominacja  i  podporządkowanie  288; 
Gniew  ludzki  i  jego  oznaki  292;  Różnice  płciowe  i  podstawy  neuroen­
dokrynologiczne  292;  Zmiany  endokrynologiczne  wynikające  ze  sta­
tusu  społecznego  295;  Neurologiczne  podstawy  agresji  298;  Frustracja 
a  rozdrażnienie  300;  Rola  procesów  uczenia  się  w  okazywaniu  agresji 
301;  Zabójstwo  302;  Dzieciobójstwo  i  nadużycia  względem  dzieci  305; 
Wojna, ewolucja człowieka i motywacja żołnierzy 308
Rozdział 10
Szczęście, smutek i strategie radzenia sobie 311
Prezentacja stanów afektywnych 312
Wyrazy twarzy 312; Głos 315; Śmiech 315; Płacz 318; Postawy ciała 
i aktywacja behawioralna 320 
Stany afektywne 321
Strategie pewności siebie i sukcesu 322; Żałoba 323; Depresja, ból psy­
chiczny, zahamowanie i przegrupowanie 325; Uczenie się i działania 
poznawcze w depresji 328; Fizjologia depresji 331; SAD 335 
Zachowania zagrażające życiu 337
Samobójstwo  337;  Próby  samobójcze  342;  Samookaleczenie  345;  Ewo­
lucyjne ograniczenia działań samozachowawczych 346
Rozdział 11
Miłość i przywiązanie 349
Relacje rodzic-dziecko 350
Przywiązanie niemowlęcia do matki 350; Więź matki z niemowlęciem 
352; Więź ojca z dziećmi 354; Jakość przywiązania a rozwój emocjo­
nalny 356; Więzy i konflikty rodzinne 359 
Relacje miedzy rodzeństwem i rówieśnikami 360
Relacje między rodzeństwem 360; Przyjaźń i tworzenie grup 362; 
Rozmaitości 364 
Więzi partnerskie 365
Korzenie  ewolucyjne  365;  Miłość  romantyczna  a  miłość  towarzyska 
366; Zazdrość seksualna 370
Rozdział 12
Motywacja do nauki 372
Zacięcie  badawcze  i  ciekawość  372;  Zabawa  374;  Przyzwyczajanie, 
wyczulanie  i  klasyczne  warunkowanie  emocji  376;  Wzmocnienie
i  kara  378;  Neurologiczne  podstawy  wzmocnienia  i  zahamowania 
381;  Wzmocnienie  warunkowe  i  cele  nabyte  383;  Kontrola  wewnętrz­
na  i  zewnętrzna  385;  Zarażanie,  naśladownictwo,  uczenie  się  pośred­
nie  i  kultura  387;  Zachęta  a  wzmocnienie  u  zwierząt  inteligentnych 
389; Edukacja, rozwój poznawczy i osiągnięcia 391
Rozdział 13
Konflikty motywacyjne 393
Dążenie  ku-unikanie  393;  Wielokrotne  dążenie  ku-unikanie,  zmar­
twienie  i  niepokój  394;  Zahamowania  korowe  i  uwydatnianie  emocji 
395;  Zwłoka  w  gratyfikacji  397;  Mechanizmy  obronne  i  rozwiązania 
irracjonalne  399;  Dysonans  poznawczy  400;  Racjonalne  podejmowa­
nie decyzji 401; Hierarchia popędów 402; Podejmowanie ryzyka 404
Rozdział 14
Ja, rodzina i społeczność 411
Źródła emocji społecznych wyższego rzędu 411
Ewolucja egoizmu i altruizmu 411; Pradawne i nowoczesne środowis­
ko emocjonalne 414; Cywilizacja, prawo, religia i kultura 415 
Wyrażanie emocji społecznych wyższego rzędu 417
Udzielanie się emocji i emocje doznawane pośrednio 417; Empatia 
428; Aprobata i pogarda 420; Zażenowanie 421; Duma, wina i wstyd 
423; Psychopatia 425 
Osobowość i okoliczności 427